Ik ben altijd een vurig bepleiter van inspirerende boodschappen door leiders. Zonder inspiratie en motivatie geen start van verandering. Als het goed is, heb je een mix van overtuiging, besef van het belang, authenticiteit, een perspectief voor de toekomst en een gezonde ambitie. Alle noodzakelijke ingrediënten zijn er om de motivatie bij medewerkers te prikkelen.
En toch komt die motivatie niet altijd spontaan los. Meer nog, soms merk je eerder een tegenreactie en voel je mensen ‘wringen’. Eerder besprak ik al een aantal verklaringen voor deze reacties, nl. een aantal kloven die te overbruggen waren, zoals de interpretatiekloof, de geloofwaardigheidskloof en de abstract-concreet kloof. In deze blog wil ik graag dieper inzoomen op een verklaring binnen de inspirerende boodschap zelf. Hoe kun je verklaren dat mensen cynisch, wantrouwend of aanvallend reageren op een goedbedoelde toekomstgerichte boodschap in het belang van het bedrijf?
Wat mij is opgevallen tijdens het begeleiden van strategische gedragstrajecten in organisaties, is dat veel van de fricties tussen de visie van het management en die van de uitvoerende medewerkers hun oorsprong vinden in een frictie tussen het waardenkader.
De leefwereld van de manager bestaat uit globale markten, technologische innovaties, financiële groei, ecologie en mogelijke bedreigingen. Waarden die daarmee gekoppeld zijn, zijn bijv. flexibiliteit, verandering, creativiteit, aanpassingsvermogen, wendbaarheid… De leefwereld van de arbeider op de productievloer omvat efficiënte productie-opstart, kwaliteit, 5S, maintenance in time… waarden die hierbij voor hen primeren zijn betrouwbaarheid, expertise, stabiliteit, consistentie, eerlijkheid,… Zet deze twee lijstjes naast elkaar en je vindt tegengestelde begrippen. Als de leider de boodschap brengt vanuit zijn of haar eigen leefwereld, dan kan die impliciet ook de gekoppelde waarden-set meegeven, waardoor die riskeert te ‘wringen’ met de impliciete waarden-set van de arbeiders. De weerstand kan dus voortkomen uit een ‘strijd’ om de eigen waarden in ere te houden. Een tip voor de leider die meer inspirerend effect wil bereiken, is om bewust én expliciet de koppeling te maken tussen de bedrijfsstrategie en de waarden-set die voor de specifieke doelgroep relevant en waardevol is.